Hej, moj Zânë, ti kjosh e bardhë!
Tridhetë herë, mana, rreth diellit
Hausit t’ qiellës toka ká ardhë,
E aq herë lulet njethë janë Prillit,
Se ti, purë m’ Lahutë t’ Malcis, 5
N’ hullí menden mbajtë m’a ké,
Qi të mûjshe vetë nipís
S’ kohve t’ vona enè per t’ lé,
Me u kumtue me ‘i kangë kreshnike,
Si erdh t’ u regjë mendja e Shqyptarit, 10
Prap per t’ gzuem lirín jetike,
Trashigim lânë atij prej t’ Parit:
E sa u bâ gjaku e medeti,
Sa u tuer rrêna edhè tradhtija,
Dér qi duel Shqypnija m’ veti, 15
Si premtue kisht’ Perendija.
Por, qe, tash na u kapem m’ cak:
Gjatë Parnasit mjaft m’ ké rrekun
Mriz e m’ mriz, a lak më lak:
Kangës ktu spiku tash do hjekun. 20
Veç se po, moj bjeshkatare,
Krah m’ krah bashkë na tue këndue,
Ndertue kemi ‘i pomendare,
Rrfé as mot mos m’ e dermue.
N’ at London, larg n’ at dervend 25
Të shtatë Krajlat bâjn kuvend,
Bâjn kuvend me shoqishojn:
Per Shqypní po bisedojn:
Ashtû ndêjun rend mbas rendit
Me at Inglizin n’ krye të vendit. 30
Prá, per Zotin, moj Shqypní,
Oren çuet, tham, ti m’ a ké!
Nji pllamë vend, nji grusht njerzí,
Vllá as fis kurrkand mbí dhé,
Bukë pa bukë, e qe se prap 35
Té shtat Krajlat çue ké peshë;
T’ cillt po ngasin turr e vrap
N’ at London m’ shoshojn me u ndeshë,
Per me folë, me bisedue,
Nji zojë m’ vedi tý me t’ qitë, 40
Shkjaut e Turkut me t’ lirue:
Prap Kunora m’ báll me t’ ndritë,
Porsi t’ ndriti dikur motit.
Me gjithkta, por larg nuk shkon
E me i vrá ká rrfeja e Zotit 45
T’ shtatëtit, mledhë si janë n’ London;
Persè rrumull pesqind vjet
Të randë Turkun me t’ shtypë.
Me t’ thá n’ shpírt, dér qi simjet
M’ shtjelma Shkjau atij s’ ká hypë. 50
Jo, po, gjaku i bijve t’ ue,
Moj lum nana, e njatà lot
Qi ti derdhe, janë tue vlue
E gjýgj lypin prej s’ Tynzot.
Krajli i Inglizit, nji telbis: 55
Me çá qymen per mjedis:
Veç, me gjasë, pak si i pabesë
Ç’ i a ká vû aj gishtin krés
Se edhè fjalët fort po i peshon,
Kah ká mârrë e ligjiron: 60
Si t’ i a bâjm e tek t’ i a bâjm;
Se na pykë, trima, kem’ rá
Me Shqypní, sa mâ nuk ká!
Porsa krisi n’ at Balkan
Pushkë, e top, edhè havan, 65
E i a nisen me u shemtuem
Turk e Shkjá idhtë tue luftuem,
Tue pá Turkun se per ballë
T’ Shkjaut, qi luften kishte kallë,
Zot Shqypnís s’ po mund t’ i dalë, 70
E ká bâ pleqní n’ Stambollë
Né Shqypnín me na e lshue n’ dorë,
Qi, pa mbajtë na krah as pajë,
Ktû t’ a dájm fatin e sajë;
A tue njoftë si Shtet të lirë 75
E krejt m’ vedi: a se mâ mirë,
Ndoshta, Shkjaut na tue i a dá,
Si bashtinen — vllá per vllá,
Si me thânë, në kater pjesë,
Per mos t’ lânë mâ asnji ngatrresë. 80
Pse, medjè, edhè fort po drue,
Se, kokë – fortë shkjau tue qillue,
S’ ká me u rysë pa pushkë m’ e lshue,
Mbasi aj mbrendë sod ká ngujue.
Prandaj vetë u çova fjalë 85
Dér n’ London nji herë me dalë,
Na ktû s’ bashku me vendue,
Ket Shqypní si m’ e shestue,
Qi n’ dorë Turku na ká lshue,
Me e vû n’ sheste sido kjoftë. 90
He! atê Zoti m’ a marroftë,
Krajli i Italis zû t’ u idhnue;
Se, per Zotin, kjoftë levdue!
Cok kjo punë kurrkund s’ ka gjasë.
Jo mâ pak se pêsqind vjet 95
Rresht Shqyptarët e ngartë kan plasë
Sulltanit tue i bâm hysmet,
Kush tue i lá atij pagë e t’ dheta,
Kush tue e vûmun kryet n’ rrezik:
Jo, per tê nuk u âsht dhimët jeta, 100
E perrçik, po, per perrçik
Me gjak t’ vet lá e kan Turkín:
E qe sod, qi s’ po i del mâ
Nen zgiedhë t’ vet me mbajtë Shqypnín
Ke aj nji hajr kurr s’ e ká bâ 105
E as nuk mbahet n’ mend se mkambë
Fis a popull t’ ketë mbí dhé
Veç shka shkelë e ndrydhë nen kambë,
Veç shka djegë, e pjekë, e pré:
N’ vend me i dhânë lirín Shqypnís, 110
Para se me u ndeshë me Shkjá,
I a lshon n’ dorë diplomacís,
Veç të lirë per mos m’ e pá!
Vall ç’ ká thânë Krajli i Moskovit:
Jo, po pra, Turku i Stambollit 115
N’ daç thuej motit, n’ daç n’ ditë t’sodit
P’rherë ká kênë rrezik i zí
Per lirí e gjytetní:
Sa qi thonë, se as bár s’ká bî
Kahdo shkelë ká kamba e tij… 120
Por un deshta ktû me u thânë,
Se na s’ kem’ kurrkund nevojë
Punë Shqypnijet n’ gojë me zânë:
Ajo â e ndreqne e hi n’ tebojë:
T’ a ká ndrequn Shkjau i Balkanit 125
Me grykë t’ pushkës, me taf t’ taganit,
Qi mâ mirë nuk ké shka i thue,
Q’ se, si burrat tue luftue,
Turkut shtjelmat m’bark ká vû
Edhè e lshoi shakull per tokë; 130
Kû, zavalli rrin tue krrokë,
Si njaj korbi nder sterqokë.
Prej gazepit qi e ká rrokë
E s’po din mâ kû âsht me kokë.
Jo qi vetë, besa, ‘or ju shokë, 135
Jam tue bâ, po, shum çudí:
Kah na duel sod kjo Shqypní,
S’cilles êmni nuk i âsht ndîe
Kurr n’ Europë? Prandaj s’ e dij,
Kot pse t’ rrahim ujë n’ havan?.., 140
Pse t’i a vêm gacen agzotit?…
Se ‘i Turkí ká pasë n’ Balkan,
Sod qi Shkjau, berqavera Zotit!
T’a shemtoi, n’ gjak t’ a ká lá,
Kta e kem dijtë, po; por se ká 145
Kund Shqypní n’ fushë a n’rragam,
Kta, vallahi, dijtë s’ e kam.
Franc Jozefi ndêjë pështetë:
N’ mos e dijsh t’ a kallxoj vetë.
Turku motit njat krahinë 150
Ç’ merr prej Shkodret del n’ Janinë
Per urë detit ajo shtrî,
N’dorë me pushkë nuk e pat shtî,
Si Greqin e njat Serbín
Cilla âsht çua lugat n’ ditë t’ sodit 155
M’ Europë marë; por mbas nji godit
Me Shqyptarë, tue lidhë besë
Me i njoftë t’ lirë, e n’ punë të Fés,
M’gjûhë, e m’ dokë edhè m’ kanû
Mos me u prekë, veç me u sundue 160
Kta krejt m’ vedi: si dishmue
Mâ se ‘i herë vetë Turku e ká:
E si puna flet n’ ditë t’ sotit
N’ at Gegní nder Male t’ Mdhá,
N’dorë sundimin kû, si motit 165
E ká vendi: edhè u vendue
Shqiptarët Turkut n’ luftë me i shkue
E mâ teper vjetë per vjetë
Me i lá ktí ‘i porez të lehtë.
E pse Turku dalkadalë 170
Besen thei e s’ u ndêi n’ fjalë
Ashtû krejt si isht’ bâ kuvendi,
S’ don me thânë, or shoq, se vendi,
N’sý t’ arsyes e të drejtsís
Ká djerrë tagrin e lirís, 175
Qi i kje njoftë prej vetë Turkís.
Ket krahinë, tash, t’ u ngjatët jeta,
Qujtë Shqypní e ká rrotull jeta.
Pra, n’Balkan posë se ‘i Turkí,
Po kisht’ pasë edhè ‘i Shqypní: 180
Pasha t’ Lumin Perendí,
S’kan per t’ lânë kurr Shkján me hî,
M’ i u bâ dhâmi ktij sa derrit.
Qaj Kreu i Frances, nji farë sherrit 185
Kênë gjithmonë, kshtû i a ká nisë,
Si nper hundë aj me angllatisë:
Jo, po, ashtû âsht kênë puna motit,
Si thue ti; veç se n’ ditë t’ sotit
Krejt ká ndrrue. At herë e kshtênë 190
Marë Shqypnija ká pasë kênë,
Qi, per shpírt, jo veç se vû
S’do t’ kisht besë ajo me turki;
Por kulsheder mbí tê lshue,
N’ fyt do t’ i a kisht’ njitë m’tfurk 195
E si ‘i gjarpen, si nji bollë,
Karh me i dhânë n’ karadreqollë.
Po, por sod puna ká ndrrue,
Pse n’ Shqypní t’ kshtênët janë pakue..
Prandej pra; t’ ngjatët Zoti jeten ! 200
Per me dashtë me thânë t’ verteten:
Sod me sod njajo krahinë,
Qi prej Shkodret del n’ Janinë,
S’ ká si quhet mâ Shqypní:
Si kje qujtun, ndoshta, motit 205
N’ ato kohët e Gjergj Kastrijotit…
Pse edhè sod t’ thuesh, marë Shqypnija
Ká rrokë armët e n’ luftë ká dalë,
E tue rrahë plajmi e duhija,
Shí e borë edhè tue rá, 210
S’ keqje thá e bâ terfurk,
Rrin t’ u grî enè me Shkjá,
Veç per t’ lânë Shqypnín nen Turk.
Kta veç tash, qi Bulgarija
Duel n’Çatallxhe e u thye Turkija, 215
Varg e vister dalë kan në Vlonë:
Shtý prej tejet, si po thonë…
E ‘i paçaver kuq e zí
Vjerrë na e paskan per nji hû,
Edhè hunin ngulë m’ nji shpí 220
T’ madhe, niskan me këndue
Kin demèk po duem Shqypní,
Kinsè kshtû na jem’ Shqyptarë!
Eh Madhní, as na s’ hám bár;
Na edhè ‘i kem’, po, mêt n’ kandár, 225
E kem’ sý edhè me pá…
Rregji i Italis se ç’ i âsht furë:
Edhè ju Françezt dikúr
Jeni vrá, po, vllá me vllá;
Shoqishojn — ofshe edhè grá! 230
Ndezë i kini flakadâ,
Edhè jo per tjetr gjâ:
Per Fé t’ lume, a besë t’ harrueme,
A per erz t’ motres e t’ nanës:
Por per t’ lanë Inglizin n’ Francë! 235
Po a per kta tash na m’ i a hî,
Me dá Francen me kufî,
Per m’ u a lshue fqîjve per brî?
Jo, Zotní; s’ âsht gjâ ajo fjalë.
Pse edhè â ‘i punë, mor t’ u ngjatët jeta: 240
Muamedanet në luftë s’ kan dalë,
Veç per t’ shitun faculeta
Sa mâ shum… si na nji palë
Sod n’ Europë; por veç per fé.
Por nder lufta fjesht fetare, 245
Ti e din vetë, se fis e Atdhé,
Gjûhë a doke s’ kqyren fare;
Veç ngallnimi i njaj ideje,
Veç triumfi i njasaj feje,
N’ luftë per t’ cillen nieri del: 250
Pra nuk ké pse kapesh tel,
Mos me qitë m’ vedi Shqypnín,
Mos m’ i a dhânë asaj lirín,
Pse muhamedant shqyptarë,
N’ daç nizamë, n’daç vullndetarë, 255
S’ kan luftue atà per Shqypní;
Por per Mbret e per Turkí,
Atà me të cillin Shtet
Mvedvedsue ki’ n fén e vet.
Jo qi pasë ka muamedan 260
P’ rherë n’Shqýpní, qi shum zalldan,
Manà, hjekë kan prej Turkís
Per lirí e nám t’ Shqypnís;
Dbue, plaçkitë e m’ dajak shtrue,
Kush me pushkë, kush me helm shue, 265
Por mohue Shqypnín s’ e kan:
Jetë e gjâ e a bânë kurban.
Franc Jozefit s’ i u durue;
Tryezës me grusht fort i ká mshue,
Se edhè t’ madhe ç’ ká ligjrue: 270
Nji qind fjalë, burra, p’r ‘i pare!
A me mkambë mbretnín shqyptare,
A se n’ Beçë tash ktheva fill,
E dér neser tue marrë dielli
Lshue i a kam ushtrin Ballkanit: 275
E me maje t’ mreftë t’ taganit,
Me ndihmë t’ Zotit e t’ Taljanit,
I a vê vetë kufîjt Shqypnís,
E s’ ká burrë, jo, qi m’ i lot.
Se ato fjalë t” Francës e t’ Rusís, 280
Qi na i qiten ktû per pod,
Ato janë, po, do fjalë t’ shkreta,
Thash e thâna per gazeta,
E jo per kuvend të Mbretenvet
K6u do t’ dahet fati i Shqiptarvet: 285
Si njiky kuvendi i ynë,
M’ t’cillin bota ngulë ká sýn,
Edhè pret qi na n’ Balkan
T’ shkrefim pushkë, top e havan,
E me urtí, e me drejtsí, 290
Tue shue rasë, tue shkimë mëní,
T’ sjellim paq edhè vllazní.
Edhè trimi at herë âsht çue,
Ká msý deren per me dalë.
M’ kambë Wilhelmi ká flakrue, 295
Ka dalë para edhè e ka ndalë,
E ka ndalë qaj miku i vet;
Mbreti i fortë i Germanís;
Cilli u hînë atý ndermjet,
Si me i ardhë qi din burrnís, 300
E krye m’ krye me Krajl t’ Inglizit,
Herë ul Francë, herë ul Rusí,
Bjeru punve per midisit,
Pajto Nemse edhè Italí,
Ktij lshoj Zot, atij lshoj orë, 305
Dér qi s’ mbrami i u gjet fija
Edhè t’ shtatëtit vûne dorë,
Zojë m’ vedi me dalë Shqypnija.
E, kokë – fortë, kúr Knjaz Nikolla:
Kû me pushkë e kû me t’ holla 310
S’ po do Shkodren me lirue,
Të shtatë Krajlat ç’ janë idhnue!
Donamet n’ Shqypní kan çue,
Kû Admiralat m’ breg sa dolen,
Kapë per veshit Knjaz Nikollen, 315
Fíll prej Shkodret jashtë e zoren,
Edhè i dhanë m’ shtjelm Cernagoren.
N’at Shqypni ká nji gjamë:
Padishahi âsht çue në kambë:
Vall a rrfeja âsht tue bumbullue, 320
A se lufta âsht kund tue vlue,
Qi po rrin kshtû tue gjimue
Thue po bâhet ndokah nami:
Shka ká thânë Shehyl Islami?
Per jetë t’ ende, as s’ ká rá rrfé, 325
As s’ ^sht ndezë kund luftë e ré,
Qi po ndîhet gjithkjo gjamë:
Janë Shqyptarët qi bâjn donám!
N’ at London, larg n’ at dervend,
Të shtaë Krajlat mledhë kuvend, 330
Me shoshojn tue bisedue,
S’ mbrami atà paskan vendue,
Shqyptarve me u dhânë lirín,
Zojë m’ vedi me qitë Shqypnín.
E prandej n’ Shqypní pa dá 335
Rrahin topat nder kalá;
Persè flamuri kuq e zí,
Sod mâ s’ pari, bukurí
Porsí fleta e Engllit t’ Zotit,
Po valvitë mbí tokë t’ Kastrjotit, 340
Si valvit dikúr motit;
E dér m’ qiellë ushton brohrija,
Kah gerthet fusha e malcija:
Per jetë t’ jetës rrnoftë Shqypnija!
Edhè kshtû, mbas sa mjerimit 345
Mbas sa gjakut e shemtimit,
E p’r inát t’ Shkjevet t’ Ballkanit
Per gazep t’ atij Sulltanit:
Si premtue kisht’ Perendija:
Prap zojë m’ vedi duel Shqypnija. 350